ಅರವತ್ತನಾಲ್ಕು ಬಗೆಯ ಭಕ್ಷ್ಯ-ಭೋಜ್ಯಗಳು: ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಅಡುಗೆ ಮತ್ತು ವೈದಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಸಂಪೂರ್ಣ ಮಾಹಿತಿ

ಆಹಾರ, ಅದರಲ್ಲೂ ಸರಿಯಾದ ಆಹಾರ ಸೇವನೆ ಎಂಬುದು ಆರೋಗ್ಯವೇ ಹೌದು. ಶಾಸ್ತ್ರಗ್ರಂಥಗಳು ಮತ್ತು ಪುರಾಣಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಆಹಾರವು ಕೇವಲ ಶರೀರ ಪೋಷಕವಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಅದು ಆತ್ಮದ ಶುದ್ಧೀಕರಣದ ಮಾರ್ಗ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಪಾಕಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ವೇದಗಳಲ್ಲಿ 64 ಭಕ್ಷ್ಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ವಿವರಗಳು ಸಿಗುತ್ತವೆ. ಅವುಗಳನ್ನು ಯಾವ ರೀತಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂಬುದರ ಸಮಗ್ರ ಮಾಹಿತಿ ಇಲ್ಲಿದೆ. ಅದಕ್ಕೂ ಮುನ್ನ ಯತಿಗಳಾದ ಶ್ರೀಪಾದರಾಜರನ್ನು ಒಮ್ಮೆ ನೆನಪಿಸಿಕೊಂಡು ಮುಂದುವರಿಯೋಣ. ಅವರು 1389-1487ರ ಕಾಲಘಟ್ಟದವರು. ನಿತ್ಯವೂ ದೇವರಿಗೆ 64 ಭಕ್ಷ್ಯ- ಭೋಜ್ಯಗಳ ನೈವೇದ್ಯ ಮಾಡಿ, ತಾವು ಭಿಕ್ಷಾ ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಅಂಥ ಮಹಾಮಹಿಮರನ್ನು ಸ್ಮರಣೆ ಮಾಡಿದಲ್ಲಿ ಆಹಾರಕ್ಕೆ ಕೊರತೆ ಆಗುವುದಿಲ್ಲ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆಯಿದೆ.

ವೇದಗಳಲ್ಲಿ ಆಹಾರದ ಸ್ಥಾನ:

ವೇದಗಳಲ್ಲಿ ಆಹಾರವನ್ನು ‘ಅನ್ನಂ’ ಎಂದು ಸಂಭೋದಿಸಲಾಗಿದ್ದು, ಇದನ್ನು ಬ್ರಹ್ಮ ವಸ್ತುವಿಗೆ ಸಮಾನ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ.

• ಋಗ್ವೇದ: ಅನ್ನವನ್ನು ದೇವತೆಗಳ ಶಕ್ತಿಯ ಮೂಲ ಎಂದು ವರ್ಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ‘ಸೋಮ’ ರಸ ಮತ್ತು ಹಾಲಿನ (ಕ್ಷೀರ) ಮಹತ್ವವನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು.
• ಯಜುರ್ವೇದ: ಯಜ್ಞದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅರ್ಪಿಸುವ ಆಹಾರಗಳ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಗೋಧಿ, ಹೆಸರುಬೇಳೆ (ಮುದ್ಗ), ಉದ್ದಿನಬೇಳೆ (ಮಾಷ) ಮತ್ತು ಎಳ್ಳಿನ ಉಲ್ಲೇಖವಿದೆ.
• ಛಾಂದೋಗ್ಯ ಉಪನಿಷತ್: “ಆಹಾರ ಶುದ್ಧೌ ಸತ್ತ್ವ ಶುದ್ಧಿಃ” – ಅಂದರೆ ಆಹಾರವು ಶುದ್ಧವಾಗಿದ್ದರೆ ಮಾತ್ರ ಅಂತಃಕರಣವು ಶುದ್ಧವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತದೆ.

ಪಾಕಶಾಸ್ತ್ರದ ಪ್ರಮುಖ ಗ್ರಂಥಗಳು

ಅರವತ್ತನಾಲ್ಕು ಭಕ್ಷ್ಯಗಳ ವಿವರಣೆಯು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಈ ಕೆಳಗಿನ ಪ್ರಾಚೀನ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ:

1. ಪರಂಪರಾಗತ ಪಾಕದರ್ಪಣ: ನಳ ಮಹಾರಾಜನಿಂದ ರಚಿತವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುವ ಈ ಗ್ರಂಥವು ವಿವಿಧ ಪಾಕ ಪದ್ಧತಿಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ.
2. ಕ್ಷೇಮಕುತೂಹಲ: ಕ್ಷೇಮಶರ್ಮ ಎಂಬುವವರಿಂದ ರಚಿತವಾದ ಈ ಗ್ರಂಥವು ಭೋಜನದ ಆರೋಗ್ಯಕರ ಕ್ರಮಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಸುತ್ತದೆ.
3. ಮಾನಸೋಲ್ಲಾಸ (ಅಭಿಲಷಿತಾರ್ಥ ಚಿಂತಾಮಣಿ): ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಕಲ್ಯಾಣಿ ಚಾಲುಕ್ಯ ಅರಸನಾದ ಮೂರನೇ ಸೋಮೇಶ್ವರನಿಂದ ರಚಿತವಾದ ಈ ವಿಶ್ವಕೋಶವು ‘ಅನ್ನಭೋಗ’ ಎಂಬ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ 64ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಬಗೆಯ ಭಕ್ಷ್ಯಗಳನ್ನು ಸವಿಸ್ತಾರವಾಗಿ ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ.

ಚತುಃಷಷ್ಟಿ (64) ಭಕ್ಷ್ಯಗಳ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ವರ್ಗೀಕರಣ

ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತೀಯ ಸಂಪ್ರದಾಯದಂತೆ, ಭೋಜನವನ್ನು ಐದು ಪ್ರಮುಖ ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಶಾಸ್ತ್ರಗಳು ವಿಂಗಡಿಸುತ್ತವೆ:

1. ಭಕ್ಷ್ಯ: ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ವಡೆ, ಚಕ್ಕುಲಿ, ಹೋಳಿಗೆ ಮತ್ತು ಮಂಡಿಗೆ ಇವು ಈ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಅಗ್ರಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿವೆ.
2. ಭೋಜ್ಯ: ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಶಾಲಾನ್ನ (ಅಕ್ಕಿ ಅನ್ನ), ಚಿತ್ರಾನ್ನ ಮತ್ತು ತರಕಾರಿಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ ಸಗುಣಾನ್ನಗಳು.
3. ಲೇಹ್ಯ: ನಾಲಿಗೆಯಿಂದ ಸವಿಯುವ ಬಾಸುಂದಿ, ರಸಾಯನ, ಚಟ್ನಿ ಮತ್ತು ಪಚಡಿಗಳು.
4. ಚೋಷ್ಯ: ಕಬ್ಬಿನ ಹಾಲು, ಮಾವಿನ ಹಣ್ಣಿನ ರಸದಂತಹ ಹೀರುವಂಥ ದ್ರವಗಳು.
5. ಪೇಯ: ಪಾನಕ, ಮಜ್ಜಿಗೆ ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಕಷಾಯಗಳು.

ದಿನವೂ ಪಠಿಸಬಹುದಾದ 5 ಸ್ತೋತ್ರಗಳು: ಆರೋಗ್ಯ, ಸಮೃದ್ಧಿ, ಶಾಂತಿ ಮತ್ತು ಧೈರ್ಯಕ್ಕೆ ದೈವಿಕ ಮಾರ್ಗ

ಭಗವದ್ಗೀತೆಯ ಆಹಾರ ಸಿದ್ಧಾಂತ

ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನು ಭಗವದ್ಗೀತೆಯ ಹದಿನೇಳನೇ ಅಧ್ಯಾಯದಲ್ಲಿ ಆಹಾರವನ್ನು ಮೂರು ವಿಧವಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಿದ್ದಾನೆ, ಇದು 64 ಭಕ್ಷ್ಯಗಳ ತಯಾರಿಕೆಗೆ ಅಡಿಪಾಯವಾಗಿದೆ:

• ಸಾತ್ವಿಕ: ಆಯಸ್ಸು, ಉತ್ಸಾಹ ಮತ್ತು ಸುಖವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ, ರಸಭರಿತವಾದ ಮತ್ತು ಪ್ರಕೃತಿಗೆ ಹತ್ತಿರವಾದ ಆಹಾರ. (ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಬಹುತೇಕ ದೇವಸ್ಥಾನದ ನೈವೇದ್ಯಗಳು ಈ ಗುಂಪಿಗೆ ಸೇರುತ್ತವೆ).
• ರಾಜಸ: ಅತಿ ಖಾರ, ಉಪ್ಪು ಮತ್ತು ಹುಳಿಯಿಂದ ಕೂಡಿದ ಆಹಾರ.
• ತಾಮಸ: ಹಳಸಿದ ಮತ್ತು ಅಶುದ್ಧವಾದ ಆಹಾರ.

ಗ್ರಂಥಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯು 64 ಭಕ್ಷ್ಯಗಳನ್ನು ದೇವರಿಗೆ ಅರ್ಪಿಸಿ ಸ್ವೀಕರಿಸುವುದು ಎಂದರೆ, ಜಗತ್ತಿನ ಸಮಸ್ತ ವೈವಿಧ್ಯವನ್ನು ಭಗವಂತನ ಪ್ರಸಾದ ಎಂದು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಎಂದರ್ಥ. ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ‘ಹಸ್ತೋದಕ’ ಮತ್ತು ‘ವೈಶ್ವದೇವ’ ವಿಧಿಗಳ ಮೂಲಕ ಅನ್ನದ ಪ್ರತಿ ಅಣುವನ್ನು ದೇವರಿಗೆ ಅರ್ಪಿಸುವ ಸಂಪ್ರದಾಯ ಇಂದಿಗೂ ನಡೆದುಬಂದಿದೆ.

ಅರವತ್ತನಾಲ್ಕು ಬಗೆಯ ಭಕ್ಷ್ಯ-ಭೋಜ್ಯಗಳು: ಶಾಸ್ತ್ರೋಕ್ತ ವಿವರಣೆ

ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದುಬಂದ ಪಾಕಪದ್ಧತಿಯು ವೇದಗಳ ‘ಷಡ್ರಸ’ ತತ್ವವನ್ನು ಆಧರಿಸಿದೆ. ‘ಮಾನಸೋಲ್ಲಾಸ’ ಮತ್ತು ‘ಪಾಕದರ್ಪಣ’ದಂತಹ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಲಾದ 64 ಬಗೆಯ ಪದಾರ್ಥಗಳ ವಿವರ ಇಲ್ಲಿದೆ.

1. ಅನ್ನ ಮತ್ತು ಧಾನ್ಯದ ಪ್ರಕಾರಗಳು (ಭೋಜ್ಯ)

ಇವು ಜಠರಾಗ್ನಿಯನ್ನು ತಣಿಸುವ ಪ್ರಧಾನ ಆಹಾರಗಳು.

1. ಶುದ್ಧಾನ್ನ: ಪಾಲಿಶ್ ಮಾಡದ ಅಕ್ಕಿಯ ಬಿಳಿ ಅನ್ನ.
2. ಕ್ಷೀರಾನ್ನ: ಹಾಲಿನಲ್ಲಿ ಬೇಯಿಸಿದ ಅನ್ನ.
3. ಮುದ್ಗಾನ್ನ: ಹೆಸರುಬೇಳೆ ಮತ್ತು ಅಕ್ಕಿಯ ಸಮ್ಮಿಶ್ರಣ (ಪೊಂಗಲ್).
4. ದಧ್ಯನ್ನ: ಮೊಸರು ಮತ್ತು ಸಾಸಿವೆ ಒಗ್ಗರಣೆಯ ಅನ್ನ.
5. ಗುಡಾನ್ನ: ಬೆಲ್ಲ ಮತ್ತು ಅಕ್ಕಿಯ ಸಿಹಿ ಅನ್ನ.
6. ಚಿತ್ರಾನ್ನ: ನಿಂಬೆರಸ ಮತ್ತು ಅರಿಶಿನದ ಅನ್ನ.
7. ಪುಳಿಯೋಗರೆ: ಹುಣಸೆಹಣ್ಣು ಮತ್ತು ಸಾಂಬಾರ ಪದಾರ್ಥಗಳ ಅನ್ನ.
8. ತಿಲೌದನ: ಎಳ್ಳು ಮತ್ತು ಅಕ್ಕಿಯ ಮಿಶ್ರಣದ ಅನ್ನ.

2. ಭಕ್ಷ್ಯಗಳು (ಕಚ್ಚಿ ತಿನ್ನುವ ಘನ ಪದಾರ್ಥಗಳು)

ಇವುಗಳನ್ನು ವೈದಿಕ ಗ್ರಹ್ಯಸೂತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ‘ಪಕ್ವಾನ್ನ’ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ. 9. ಉದ್ದಿನ ವಡೆ: ಉದ್ದಿನಬೇಳೆಯ ಮೃದುವಾದ ವಡೆ. 10. ಆಂಬೊಡೆ:ಕಡ್ಲೆಬೇಳೆಯ ಗರಿಗರಿ ವಡೆ. 11. ಚಕ್ಕುಲಿ: ಅಕ್ಕಿ ಮತ್ತು ಉದ್ದಿನ ಹಿಟ್ಟಿನಿಂದ ಮಾಡಿರುವಂಥದ್ದು. 12. ಕೋಡುಬಳೆ: ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಅಕ್ಕಿ ಹಿಟ್ಟಿನಿಂದ ಮಾಡಿರುವಂಥದ್ದು. 13. ಕಜ್ಜಾಯ (ಅತಿರಸ): ಅಕ್ಕಿ ಮತ್ತು ಬೆಲ್ಲದ ತೈಲಪಕ್ವ ಭಕ್ಷ್ಯ. 14. ಹೋಳಿಗೆ (ಒಬ್ಬಟ್ಟು): ಬೇಳೆ ಅಥವಾ ಕಾಯಿ ಹೂರಣದ ಭಕ್ಷ್ಯ. 15. ಮಂಡಿಗೆ: ಅತ್ಯಂತ ತೆಳುವಾದ ಸಕ್ಕರೆ ಪದರದ ರಾಜಭಕ್ಷ್ಯ. 16. ಕಡುಬು: ಹಬೆಯಲ್ಲಿ ಬೇಯಿಸಿದ ಅಕ್ಕಿ ಹಿಟ್ಟಿನ ಪದಾರ್ಥ. 17. ನಿಪ್ಪಟ್ಟು: ತಟ್ಟಿದ ಅಕ್ಕಿ ಹಿಟ್ಟಿನ ಗರಿಗರಿ ಬಿಲ್ಲೆ. 18. ಶಂಕರಪೋಳೆ: ಸಕ್ಕರೆ ಅಥವಾ ಖಾರದ ಹಿಟ್ಟಿನ ತುಂಡುಗಳು. 19. ಘೃತಪೂರ: ತುಪ್ಪದಲ್ಲಿ ಕರಿದ ಸಿಹಿ ತಿಂಡಿ. 20. ಲಡ್ಡು (ಲಾಡು): ಬೂಂದಿ ಅಥವಾ ಹಿಟ್ಟಿನ ಉಂಡೆಗಳು.

3. ಲೇಹ್ಯ ಮತ್ತು ಚೋಷ್ಯ (ನೆಕ್ಕುವ ಮತ್ತು ಹೀರಲ್ಪಡುವ ರಸಗಳು)

1. ಪರಮಾನ್ನ: ಹಾಲಿನಲ್ಲಿ ಬೇಯಿಸಿದ ಬೆಲ್ಲದ ಪಾಯಸ.
2. ಗಸಗಸೆ ಪಾಯಸ: ಗಸಗಸೆ ಮತ್ತು ತೆಂಗಿನ ಹಾಲಿನ ದ್ರವ್ಯ.
3. ಹೆಸರುಬೇಳೆ ಪಾಯಸ: ಬೇಳೆ ಮತ್ತು ಬೆಲ್ಲದ ರಸಾಯನ.
4. ಗೋಧಿ ಪಾಯಸ: ಜಜ್ಜಿದ ಗೋಧಿಯ ಪಾಯಸ.
5. ಶರ್ಕರ ಕ್ಷೀರ: ಸಕ್ಕರೆ ಬೆರೆಸಿದ ಗಟ್ಟಿ ಹಾಲು.
6. ಬಾಸುಂದಿ: ಇಂಗಿಸಿದ ಹಾಲಿನ ಸಾಂದ್ರ ದ್ರವ್ಯ.
7. ಶ್ರೀಖಂಡ: ಮೊಸರಿನಿಂದ ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಿದ ಸಿಹಿ.
8. ಆಮ್ರಫಲ ರಸ: ಮಾವಿನ ಹಣ್ಣಿನ ಸೀಕರಣೆ.
9. ಇಕ್ಷು ರಸ: ಕಬ್ಬಿನ ಹಾಲು.
10. ರಸಾಯನ: ಬಾಳೆಹಣ್ಣು ಮತ್ತು ಬೆಲ್ಲದ ಮಿಶ್ರಣ.

4. ರಸ ಬ್ರಹ್ಮ – ಸಾರು ಮತ್ತು ಬೇಳೆ ಪ್ರಕಾರಗಳು

1. ತೊವ್ವೆ: ಉಪ್ಪು-ತುಪ್ಪದ ಬೇಳೆ ಕಟ್ಟು.
2. ಬೇಳೆ ಸಾರು (ರಸಂ): ಕರಿಮೆಣಸು ಮತ್ತು ಜೀರಿಗೆಯ ದ್ರವ.
3. ಮಜ್ಜಿಗೆ ಹುಳಿ: ಮಜ್ಜಿಗೆ ಮತ್ತು ತೆಂಗಿನಕಾಯಿ ಬಳಸಿ ಮಾಡುವಂಥದ್ದು.
4. ಕೂಟು: ತರಕಾರಿ ಮತ್ತು ಬೇಳೆಗಳ ದಪ್ಪ ಮಿಶ್ರಣ.
5. ಗೊಜ್ಜು: ಹುಳಿ-ಸಿಹಿ-ಖಾರ ಮಿಶ್ರಿತ ರಸ.
6. ತಂಬುಳಿ: ತಂಪು ನೀಡುವ ಸೊಪ್ಪು ಅಥವಾ ಸಾಂಬಾರ ದ್ರವ್ಯದ ಮಜ್ಜಿಗೆ ರಸ.
7. ಸಾಗು: ತರಕಾರಿಗಳ ಸಾಂದ್ರ ಮಿಶ್ರಣ.
8. ಹುಳಿ (ಸಾಂಬಾರ್): ವಿವಿಧ ತರಕಾರಿಗಳನ್ನು ಹಾಕಿದ ಬೇಳೆ ಸೇರಿಸಿ ತಯಾರಿಸುವಂಥದ್ದು.

5. ದ್ವಿದಳ ಮತ್ತು ಶಾಕ ಪದಾರ್ಥಗಳು (ಪಲ್ಯಗಳು)

1. ಕೋಸಂಬರಿ: ನೆನೆಸಿದ ಬೇಳೆ ಮತ್ತು ಸೌತೆಕಾಯಿಯ ಹಸಿ ಪದಾರ್ಥ.
2. ಬೇಳೆ ಪಲ್ಯ: ಹುರಿದ ಬೇಳೆಯ ಉಸಿಲಿ.
3. ಪತ್ರೊಡೆ: ಕೆಸುವಿನ ಎಲೆಯ ಮಸಾಲೆಯುಕ್ತ ಭಕ್ಷ್ಯ.
4. ಶಾಕ ಪಲ್ಯ: ಹಸಿರು ಸೊಪ್ಪಿನ ಪಲ್ಯ.
5. ಕಂದಮೂಲ ಪಲ್ಯ: ಗೆಡ್ಡೆ-ಗೆಣಸುಗಳ ಪಲ್ಯ.
6. ಕಾಯಿ ಪಲ್ಯ: ತೆಂಗಿನ ತುರಿ ಬಳಸಿದ ತರಕಾರಿ ಪಲ್ಯ.
7. ಸಂದಿಗಾಯಿ: ಒಣಗಿಸಿ ಹುರಿದ ತರಕಾರಿ ತುಂಡುಗಳು.
8. ಪಚಡಿ: ತರಕಾರಿ ಮತ್ತು ಮೊಸರಿನ ರಾಯತ.

6. ಅನುಷಂಗಿಕ ಪದಾರ್ಥಗಳು (ನೆಂಚಿಕೆ)

1. ಉಪ್ಪಿನಕಾಯಿ (ಮಾವು): ಆಮ್ಲ ರಸದ ಪ್ರಚೋದಕ.
2. ನಿಂಬೆ ಉಪ್ಪಿನಕಾಯಿ: ಜೀರ್ಣಕಾರಿ.
3. ತೊಕ್ಕು: ಸಾಂದ್ರವಾದ ಚಟ್ನಿ ಪುಡಿ ಅಥವಾ ಪೇಸ್ಟ್.
4. ಕಾಯಿ ಚಟ್ನಿ: ತಾಜಾ ತೆಂಗಿನ ತುರಿಯ ಚಟ್ನಿ.
5. ಹಪ್ಪಳ: ಉದ್ದಿನ ಹಿಟ್ಟಿನ ಹುರಿದ ಪದಾರ್ಥ.
6. ಸಂಡಿಗೆ: ಅಕ್ಕಿ ಅಥವಾ ಸಬ್ಬಕ್ಕಿಯ ಗರಿಗರಿ ತಿಂಡಿ.
7. ಬಾಳಕ: ಮೊಸರಿನಲ್ಲಿ ನೆನೆಸಿ ಒಣಗಿಸಿದ ಮೆಣಸಿನಕಾಯಿ.

7. ಹೈನುಗಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ಜೀರ್ಣಕಾರಿ ಪಾನೀಯಗಳು (ಪೇಯ)

1. ಶುದ್ಧ ಕ್ಷೀರ: ಕಾಯಿಸಿದ ಹಸುವಿನ ಹಾಲು.
2. ನವನೀತ: ತಾಜಾ ಬೆಣ್ಣೆ.
3. ಆಜ್ಯ: ಸಂಸ್ಕಾರಗೊಂಡ ಶುದ್ಧ ಹಸುವಿನ ತುಪ್ಪ.
4. ತಕ್ರ: ಸಾಂಬಾರ ದ್ರವ್ಯಗಳ ಮಜ್ಜಿಗೆ.
5. ಪಾನಕ: ಬೆಲ್ಲ ಮತ್ತು ಏಲಕ್ಕಿಯ ಪಾನೀಯ.
6. ಎಳನೀರು: ನೈಸರ್ಗಿಕ ಜಲ.
7. ಪಂಚಾಮೃತ: ಹಾಲು, ಮೊಸರು, ತುಪ್ಪ, ಜೇನುತುಪ್ಪ, ಸಕ್ಕರೆಯ ಮಿಶ್ರಣ.

8. ಮುಕ್ತಾಯದ ಉಪಚಾರ (ತಾಂಬೂಲ)

1. ವೀಳ್ಯದೆಲೆ: ನಾಗವಲ್ಲಿ ದಳ.
2. ಅಡಿಕೆ: ಸುಪಾರಿ.
3. ಚೂರ್ಣ (ಸುಣ್ಣ): ಖದಿರ ಸಾರ.
4. ಸುಗಂಧ ದ್ರವ್ಯ: ಏಲಕ್ಕಿ, ಲವಂಗ, ಜಾಕಾಯಿಗಳ ಮಿಶ್ರಣ (ತಾಂಬೂಲ).

ಲೇಖನ- ಶ್ರೀನಿವಾಸ ಮಠ